SANAT TERİMLERİ SÖZLÜĞÜ

A

Açık hava resmi : Dışarıda, açık havada ve doğal gün ışığından faydalanılarak yapılan resimleri tanımlamak için kullanılan terimdir. Örnek ; Claude Monet, Vetheuil Bahçesi (1880)

Açık kompozisyon : Resimdeki kompozisyonun tuvalin dışına taşıyormuş gibi düzenlenmesi anlamına gelir.

Alegori : Soyut bir düşünceyi heykel veya resim sanatıyla insan niteliğinde göstermektir.

Amorf : Biçimi belli düzene uymayan tanımlanması zor, düzensiz bir halde bulunan nesneler için kullanılır. Örnek; ABD'li sanatçı Kathleen Studebaker'ın amorf heykeli(2006)

Ana renkler : Kırmızı, sarı ve mavi ana renklerdir. Diğer tüm renkler bu renklerin farklı miktarda karıştırılmasıyla oluşur.

Anamorfoz : Bu teknikle yapılmış resimleri sadece belli bir yönden bakarsak anlayabiliriz. Başka bir yönden baktığınızda, bozuk ve çarpık bir resme bakıyormuşuz gibi gelir. Bakmanız gereken yönden baktığınızdaysa, bu resimler üç boyutlu bir görüntü yaratır.

Animasyon : Birkaç resmin arka arkaya, hızlı bir şekilde gösterilmesiyle elde edilen hareketli görüntüdür.

Ankostik resim : Balmumunu eritip içine toz boya karıştırılmasıyla elde edilirdi. Balmumu, boyayı iyi koruduğundan bu teknikle yapılan resimler bozulmadan zamanımıza kadar gelebilmişlerdir.

Ara renkler : Turuncu, yeşil ve mor ara renklerdir. 

Arka plan : Resmin gerisindeki görüntüye denir.

Avangart : Alışılmış anlatım biçimlerini dışlayıp yeni bir sanatsal dil oluşturmak peşinde olan sanatçılar ve sanat akımlarını tanımlamak için kullanılır.

B

Beti : Resim ve heykel sanatlarında insan ve hayvan biçimlerine denir.

Bienal : İki yılda bir düzenlenen, çoğunlukla kültürel ve sanatsal faaliyetler için kullanılan bir terimdir. Bienallerde resim, heykel vb. gibi sanatlardan örnekler uzun bir süre boyunca sergilenir.

C-Ç

Canlı model : Desen, resim ve heykel çalışması için örnek alınan canlı hayvan ya da insana denir.

Çizgisel kompozisyon : Resimde, çizginin daha belirgin kullanıldığı ve resimdeki hareketin ağırlıklı olarak çizgiyle ifade edildiği kompozisyonlardır. Sanatın ilk adımları olan mağara resimlerindeki çizimler çizgisel kompozisyonlardır.

D

Deformasyon : Resim ve heykelde, model alınan nesnenin ya da figürün özelliğini bozmadan, konuyu daha etkili anlatabilmek için bazı biçimleri bozarak ya da olduğundan farklı göstererek değiştirmektir.

Dekolaj : Duvarlara üst üste yapıştırılmış afiş, resim ya da basılı kağıtlardan koparılan parçaların, üst üste yapıştırılması ile yapılan bir tür kolajdır.

Dekupaj : Resimdeki bir objeyi bulunduğu zeminden ayırma işlemidir.

Dominant renk : Bir resimde en çok kullanılan ve en çok ilgiyi çeken renktir.

E

Eskiz : Bir sanat eserine ya da tasarıma başlamadan önce yapılan ön hazırlıklardır.

Espas : Bir resimde nesneler, formlar ve biçimler arasındaki mesafe ve birbirlerine göre ön ve arka düzlem ilişkisidir. Bir diğer anlamı ise derinlik etkisidir.

F

Figür : Resim ve heykel sanatlarında, betimlenmiş gerçek ya da hayal ürünü her tür canlı veya objeye denir.

Fresk : Duvar ya da tavan yüzeyine yapılan resimdir.

G

Gravür : Kazıma ile yapılan resim sanatıdır. Baskı yapılacak görüntü ahşap, metal veya taş levha üzerine çeşitli yöntemlerle aktarıldıktan sonra levha mürekkep ile sıvanır. Levhanın yüzeyi temizlenince mürekkep yalnız çukur yerlerde kalır ve levhanın üzerindeki görüntü basılarak kağıda aktarılır.

H

Heykel : Çeşitli maddelerden yontularak yoğrularak veya kalıba dökülerek yapılan üç boyutlu anaatsal objedir.

I-İ

Işık gölge : Tek renkli resimlerde ton farklılıklarıyla elde edilen aydınlık ve karanlık alanlar için kullanılır.

İllüstrasyon : Anlatılmak istenen düşüncenin doğada benzeri görülmeyecek derecede abartılı bir biçimde resmedilmesi demektir.

K

Kabartma (Rölyef) : Bir düzlem üstüne tasarlanıp gerçekleştirilen heykel türüdür.

Kolaj : Her türlü basılı, çizili ya da fotoğraf şeklinde malzemenin bir yüzey üzerine yeni bir kompozisyon oluşturacak düzende yerleştirilip, yapıştırılmasıyla yapılır.

Kontrast : Resimde, renk, çizgi ve yüzeylerin dengeli ve uyumlu bir biçimde bir araya gelmesidir.

L

Lavi : Siyah, kahverengi ve çini mürekkebi gibi koyu renk boyaların sulandırılması ile yapılan resim çalışmasıdır. Doğu Asya kökenli bir sanattır.

M

Monokromi : Tek renklilik demektir.

Motif : Yan yana gelerek bir bezeme işini oluşturan ve kendi başlarına birer birlik olan parçalardan her birine denir.

N

Natürmort : Çiçek, meyve gibi doğal ve hareketsiz varlıkları betimleyen resme verilen addır.

Nötr renkler : Nötr renkler, beyaz, siyah ve kurşuni gibi tarafsız renklerdir.

O

Obje : Belirli bir ağırlığı, hacmi ve rengi olan her türlü cansız varlıktır. Diğer adı nesnedir.

Ö

Öne çıkarma : Bir resmin içindeki bir veya bir kaç öğenin, diğer öğelere göre daha etkili bir şekilde kullanılmasıdır.

P

Paspartu : Resim ya da fotoğraf koymadan önce çerçevenin içine yerleştirilen ve fon işlevi gören çerçevenin şekline göre kesilmiş mukavva, karton veya kağıda denir.

Pastoral : Kırsal alanlarda geçen ve köy yaşamını betimleyen sanat eserleri için kullanılan terimdir.

Perspektif : Uzak ve yakın ilişkisine perspektif denir.

Pop art : Soyut dışavurumculuğa tepki gösteren genç sanatçıların başlattıkları bir sanat akımıdır. Bu akımın özelliği; günlük tüketim eşyalarını farklı teknikler kullanarak anlatmaktır.

Portre : İnsan yüzünü olduğu gibi betimleyen resimlere denir.

Profil : Bir şeyin yalnız yan taraftan bakıldığında görünen ve resmedilen şekline denir.

R

Röprodüksiyon : Bir sanat eserinin gerçek boyutları ve tekniği göz önünde bulundurulmadan üretilen kopyasına denir.

Rötuş : Bir sanat eseri üzerinde sonradan yapılan düzeltmelere denir.

S

Silüet : Bir cismin leke gibi, belli belirsiz biçimde görünümüne denir.

Ş

Şablon : Karton veya benzeri bir malzemeden, basılacak yerleri açık kalacak şekilde hazırlanan baskı kalıbına denir.

T

Torso : Kollar, bacaklar ve baş dışında kalan insan gövdesinin heykeline denir.

U

Ufuk çizgisi : Gök ile yeri hayali olarak ayıran çizgidir.

Ü

Üslup : Bir sanatçıya, bir döneme veya bir akıma özgü teknik, renk, kompozisyon ya da biçimlendirme yoluna denir.

V

Veduta : Gerçeğe uygun olarak yapılan ayrıntılı kent resimleri, çizimleri ve baskıları için kullanılır.

Y-Z

Yanılsama : Resimde yer alan betilerin gerçek dünyadaki nesne ve gerçeklikler olarak tanınabilmesi anlamına gelir. Yanılsama, gerçek olan şeylerin sanat eserinde yeniden üretilmesi demektir ve çoğunlukla üç boyutlu bir yüzey üzerinde betimlenebilmesini sağlar.

Zıh : Şekillerin kenarlarına çekilen çizgiye denir.